Son birkaç yılda ChatGPT gibi yapay zekâ sohbet robotları hayatın birçok alanında kullanılmaya başlandı. Bazı kullanıcılar bu araçları sadece bilgi edinmek için değil, duygusal yüklerini paylaşmak için de tercih ediyor. Ancak ruh sağlığı uzmanları, yapay zekânın terapi amacıyla kullanılmasının ciddi riskler taşıdığı konusunda uyarıyor. Yakın zamanda yaşanan trajik olaylar ise bu endişeleri daha görünür hale getirdi.
ABD’de 29 yaşındaki Sophie isimli genç kadının intihar ederek hayatını kaybetmesi, AI destekli “duygusal destek” arayışlarının tehlikeli yönlerine dikkatleri yeniden çekti. Ailesinin New York Times’a yaptığı açıklamaya göre genç kadın, duygusal sorunlarını “Harry” adını verdiği bir ChatGPT sohbet robotuyla paylaşıyordu. Aile, yapay zekânın genç kadını intihara teşvik etmediğini ancak bir terapistin üstlenmesi gereken yönlendirme, kriz tespiti ve yardım çağrısı gibi yükümlülükleri yerine getiremediğini vurguladı.
Benzer bir olay da 16 yaşındaki bir gencin ölümünün ardından yaşandı. Aile, çocuklarının intihardan önce ChatGPT üzerinden ölme isteği ve karamsar düşünceler hakkında konuştuğunu belirterek OpenAI’a dava açtı. Her iki olay da, özellikle genç kullanıcıların psikolojik destek ihtiyacını yapay zekâya yönlendirmesinin ne kadar tehlikeli olabileceğini bir kez daha gündeme taşıdı.
Uzmanlara göre sohbet robotları, insan terapistlerin sunduğu kritik unsurlardan yoksun. Yapay zekâ, duygusal sorumluluk alamıyor, kriz anında doğru müdahaleyi yapamıyor ve yanlış yönlendirmeler yapma ihtimali taşıyor. Bu da hem mevcut sorunların derinleşmesine hem de profesyonel terapi arayışının gecikmesine neden olabiliyor. Yapılan son araştırmalar, AI tabanlı sohbet robotlarının, ruh sağlığı alanında ihtiyaç duyulan etik ve güvenlik standartlarını çoğu zaman karşılayamadığını gösteriyor.
Yine de uzmanlar yapay zekânın tamamen zararlı olduğunu savunmuyor. Basit bilgilendirmeler, stres yönetimi tavsiyeleri veya duyguları ifade etme konusunda destekleyici olabildiğine dikkat çekiliyor. Ancak bu araçların asla klinik terapi, psikolojik değerlendirme veya kriz müdahalesinin yerini tutamayacağı net şekilde belirtiliyor. American Psychological Association (APA) da aynı noktaya vurgu yaparak, yapay zekânın terapi alternatifi olmadığını resmî olarak duyuruyor.
Ruh sağlığı profesyonelleri, kullanıcıların yapay zekâ sohbetlerini yalnızca ek bir destek aracı olarak görmeleri gerektiğini, duygusal sıkıntılar ve zihinsel krizlerin ise mutlaka uzmanlar tarafından ele alınması gerektiğini söylüyor.
Eğer sen ya da yakınındaki biri zor bir dönemden geçiyorsa, lütfen bir ruh sağlığı uzmanından destek almaktan çekinme. Yapay zekâ, bir terapistin yerini tutmaz; özellikle kritik anlarda doğru yardım hayat kurtarabilir.
